આયુર્વેદમાં દૂધ ને પંચરસ કહેવામાં આવ્યુ છે, પરંતુ ખજૂર નું મહત્વ તેના કરતા ઓછું નથી. ખજૂરમાં 32 ટકા ખનિજો છે. આયુર્વેદ જણાવે છે કે બ્રહ્માંડની બધી વસ્તુઓ પૃથ્વી, જળ, અગ્નિ, હવા અને આકાશથી બનેલી છે. અને ખજૂરમાં અગ્નિ અને પૃથ્વીના બીજા ગુણો રહેલા છે.
ચોમાસાની ઋતુમાં ખજૂરનું સેવન ખૂબ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. ખજૂર સ્વાદમાં મીઠી હોય છે, તેમાં અનેક પ્રકારના પોષક તત્વો અને મિનરલ્સ હોય છે જે શરીરના સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે. આ તત્વો શરીરની સામાન્ય સમસ્યાઓ અને રોગોનું જોખમ પણ ઘટાડે છે, કારણ કે ચોમાસાની ઋતુમાં, લોકો ચેપને કારણે ઘણીવાર બીમાર પડે છે. આવી સ્થિતિમાં, ખજૂરનું દૈનિક સેવન રોગો સામે લડવામાં મદદ કરે છે. ખજૂરમાં પ્રોટીન, ચરબી, કેલ્શિયમ, ફોસ્ફરસ, પોટેશિયમ, મેગ્નેશિયમ, આયર્ન, વિટામિન બી6, મેંગેનીઝ વગેરે હોય છે. ચાલો આ લેખ દ્વારા જાણીએ કે ચોમાસા દરમિયાન ખજૂર ખાવાથી થતા ફાયદાઓ.
ચરક અને સુશ્રુત ના મત પ્રમાણે ખજૂર મધુર, શરીરને હૃષ્ટપુષ્ટ બનાવનાર, વાજીકરણ કરનાર, પચવામાં ભારે અને શીત છે. ચરક ખજૂરને બૃહણ, વૃષ્ય અને શ્રમ હર ગણે છે. ખજૂર પાંચ તોલા, જીરું એક તોલો, સિંધવ એક તોલો, મરી એક તોલો, સૂંઠ એક તોલો, પીપરીમૂળ અર્ધો તોલો અને લીંબુનો રસ (સાઇટ્રિક ઍસિડ) એક આની ભાર એ સર્વે બારીક વાટી ચાટણ બનાવી ચાટવાથી વાયુ બેસી જાય છે.
દરરોજ થોડી ખજુર ખાધા બાદ ઉપર ચાર-પાંચ ઘુંટડા ગરમ પાણી પીવાથી કફ પાતળો બનીને ગળફાના રૂપમાં બહાર નીકળે છે, ફેફસાં સાફ થાય છે. સળેખમ, શરદી, ખાંસી અને દમ મટે છે તેમજ લોહીની શુદ્ધિ થાય છે. દરરોજ વીસ-પચીસ ખજૂર ખાઈ ઉપર એક પ્યાલો ગરમ દૂધ પીવાથી થોડા દિવસમાં જ શરીરમાં સ્ફૂર્તિ આવે છે, બળ વધે છે, નવું લોહી પેદા થાય છે અને ક્ષીણ થયેલું વીર્ય વધવા માંડે છે.
પાંચ પેશી ખજૂરના ઠળિયા કાઢી નાખી ભેંસના ઘીમાં પાંચ મિનિટ સુધી સાંતળીને તમે બપોર ભાત સાથે મેળવી ખાઈને અર્ધો કલાક ઊંઘ લેવાથી સુકલકડી દૂબળા માણસનાં વજન અને શક્તિ વધે છે. શિયાળાની ઋતુમાં સવારે ખજૂર ઘીમાં સાંતળી ખાઈ તેના પર એલચી, સાકર તથા કૌચા નાખી ઉકાળેલું દૂધ પીવાથી ઉત્તમ ધાતુપુષ્ટિ થાય છે.
દરરોજ ખજૂરનું દૂધ પીવાથી દાંત મજબૂત થાય છે. તેમાં ફોસ્ફરસ છે જે દાંત અને પેઢાને સ્વસ્થ રાખે છે. આ સિવાય દૂધ પીવાથી ચહેરાનો ગ્લો પણ વધે છે. તેથી રોગોથી મુક્તિ મેળવવા માટે ખજૂર અને દૂધનું સેવન કરી શકાય છે. ખજૂરમાં પોટેશિયમ અને ફાઇબર બંનેનું પ્રમાણ વધારે હોય છે. તે ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે જે હૃદય રોગોના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. ખજૂરમાં આઇસોફ્લેવોન્સ પણ હોય છે જે હૃદયરોગના જોખમને ઘટાડવા માટે જાણીતા છે.
ખજૂરમાં કાર્બોહાઈડ્રેટનું પ્રમાણ વધારે હોય છે. આ તેમને ઊર્જાનો એક મહાન સ્રોત બનાવે છે. જ્યારે તમે વરસાદની રૂતુમાં સુસ્તી અનુભવો છો ત્યારે તારીખો તરત જ તમારા ઉર્જાના સ્તરમાં વધારો કરી શકે છે. તે ચોમાસામાં તમારા શરીરને ફીટ રાખવામાં પણ મદદ કરે છે. ખજૂર બંને દ્રાવ્ય અને અદ્રાવ્ય ફાઇબરનો સમૃદ્ધ સ્રોત છે. તે પાચક રસનો સ્ત્રાવ વધારવામાં મદદ કરે છે, જેનાથી ખોરાકને શોષવામાં સરળતા રહે છે. આંતરડાના હલનચલનને સુધારવા માટે શ્રેષ્ઠ છે અને તે કેન્સરનું જોખમ પણ ઘટાડે છે.