કબજિયાતની સારવારમાં સૌથી અગત્યની બાબત એ છે કે કુદરતી અને સરળ ખોરાક લેવો જોઈએ. સરળ અને કુદરતી ખોરાકમાં મધ, દાળ, મગ, દાળ, લીલા અને પાંદડાવાળા શાકભાજી-ખાસ કરીને પાલક, ટામેટાં, ડુંગળી, કોબીજ, કોળા, વટાણા, બીટ, ગાજર, વગેરે ખાવું જોઈએ.
તાજા ફળો જેવા કે નાશપતી, દ્રાક્ષ, અંજીર, પપૈયા, કેરી, જામફળ અને નારંગી, કિસમિસ, અખરોટ, સૂકા મેવા જેવી ખજૂર અને ઘી, માખણ, ક્રીમ જેવા દૂધના ઉત્પાદનોનો સમાવેશ કરી શકાય છે. કબજિયાતથી છુટકારો મેળવવા માટે ફક્ત આહાર પૂરતો નથી. સૌથી અગત્યનું છે, જે પણ ખોરાક ખાવામાં આવે છે, તેને સારી રીતે ચાવવું જોઈએ. દરેક ખોરાક પંદર કે વીસ વાર ચાવવો જોઈએ.
ખાંડ આધારિત પદાર્થોથી બચવું જોઈએ, કારણ કે આ પદાર્થો શરીરને વિટામિન આપતા નથી. નિયમિતપણે ખૂબ જ પાણી પીવું એ પણ મહત્વનું છે. પરંતુ પાણીને ખોરાક સાથે ન પીવું જોઈએ. જમ્યાના અડધા કલાક પહેલાં અથવા એક કલાક પછી પાણી પીવું જોઈએ. કેળા અને જેકફ્રૂટ સિવાયના તમામ ફળો સામાન્ય રીતે કબજિયાતની સારવારમાં મદદરૂપ થાય છે.
જેમને સામાન્ય કબજિયાતની ફરિયાદ હોય છે તેઓએ ફક્ત પાંચ દિવસ સુધી ફળો ખાવા જોઈએ. ચારથી પાંચ દિવસનો ઉપવાસ કબજિયાતના તીવ્ર અને અવરોધક કેસોમાં પણ રાખી શકાય છે. આને કારણે, આંતરડાના ઝેર દૂર થશે અને લોહીનો પ્રવાહ શુદ્ધ થશે. કબજિયાતનો દર્દી જે શારિરીક રીતે નબળો છે તે નારંગીનો રસ પણ લઈ શકે છે.
એક સૂકું અંજીરને 5-10 ગ્રામ દૂધમાં નાખી ઉકાળી, તેમાં સહેજ ખાંડ નાખી રોજ સવારે પીવાથી કબજીયાત મટે છે. નાસપતીને શ્રેષ્ઠ કબજિયાત-નિવારણ ફળ માનવામાં આવે છે, જેને વધારે કબજિયાત હોય તેને થોડા દિવસ માટે માત્ર નાશપતી નું જ સેવન કરવું જોઈએ. 1 ગ્રામ તજ અને 5 ગ્રામ હરડેનું ચૂર્ણ, 100 મિ.લિ. ગરમ પાણીમાં નાખી રાત્રે પીવાથી સવારે ખુલાસાથી ઝાડો થઈ કબજિયાત મટે છે.
30- 40 ગ્રામ કાળી દ્રાક્ષ રાત્રે ઠંડા પાણીમાં પલાળી સવારે મસળી, ગાળી થોડા દિવસ પીવાથી કબજીયાત મટે છે. સિંધવ અને મરી બારીક વાટી દ્રાક્ષ પર લગાડી રાત્રે 1-1 દાક્ષ ખૂબ ચાવીને ખાવાથી ઝાડાની શુદ્ધિ થઈ કબજિયાત મટે છે. લીલી દ્રાક્ષ કબજિયાત માંથી છુટકારો મેળવવા માટે પણ મદદગાર છે. દ્રાક્ષમાં સેલ્યુલોઝ, શર્કરા અને ઓર્ગેનિક એસિડ રેચક તત્વો હોય છે, જે કબજિયાતને દૂર કરે છે.
દ્રાક્ષ આંતરડાની સ્નાયુઓને પણ મજબૂત બનાવે છે. શરીરમાંથી ઇચ્છિત લાભ મેળવવા માટે દરરોજ ઓછામાં ઓછી 350 ગ્રામ દ્રાક્ષ ખાવી જોઈએ. જામફળ પણ કબજિયાત માટે ખૂબ જ અસરકારક સાબિત થાય છે. જ્યારે જામફળને બીજ સાથે ખાવામાં આવે છે. તે આંતરડા સાફ કરવામાં ઘણી મદદ કરે છે અને કબજિયાત દૂર કરે છે.
આદુનો 10 ગ્રામ રસ અને લીંબુના 10 ગ્રામ રસમાં 1.5 ગ્રામ સિંધવ મેળવી સવારે પીવાથી કબજીયાત મટે છે. આંબલીને તેનાથી બમણાં પાણીમાં 4 કલાક પલાળી રાખી, ગાળીને, ઉકાળી અડધું પાણી બાકી રહે ત્યારે ઉતારી, તેમાં સાકરની ચાસણી મેળવી, શરબત બનાવી 20 થી 50 ગ્રામ જેટલું રાત્રે પીવાથી કબજીયાત મટે છે.
10 ગ્રામ લીંબુનો રસ અને 10 ગ્રામ ખાંડ 100 મિ.લિ. પાણીમાં મેળવીને એકાદ માસ સુધી દરરોજ રાત્રે પીવાથી કબજીયાત મટે છે. એક ગ્લાસ સહેજ ગરમ પાણીમાં 1-1 ચમચી લીંબુ અને આદુનો રસ તથા 2 ચમચી મધ મેળવી પીવાથી કબજીયાત મટે છે. એક ચમચો કાળા તલ પાણીમાં પલાળી વાટી માખણ કે દહીંમાં મેળવી રોજ સવારે ખાવાથી કબજિયાત મટે છે.
રાત્રે સૂતી વખતે 3-4 અંજીર ખૂબ ચાવીને ખાઈ ઉપર એકાદ કપ હુંફાળુ દૂધ પીવાથી કબજીયાત મટે છે. ખજૂર રાત્રે પાણીમાં પલાળી, સવારે મસળી, ગાળીને પીવાથી આરામ મળે છે. ખજૂરની 4-5 પેસી રાત્રે પાણીમાં પલાળી રાખી સવારે મસળી તેમાં મધ નાખી 7 દિવસ સુધી પીવાથી કબજીયાત મટે છે.
પાકા ટામેટાં ભોજન લેતાં પહેલાં છાલ સહિત ખાવાથી અને રાત્રે સૂતા પહેલાં નિયમીત ખાવાથી ધીમે ધીમે કબજીયાત દૂર થાય છે. પાકા ટામેટાંનો એક પ્યાલો રસ કે સૂપ દરરોજ પીવાથી આંતરડામાં જામેલો સૂકો મળ છૂટો પડે છે, અને જૂની કબજિયાત દૂર થાય છે. રાત્રે પાકાં કેળાં ખાવાથી કબજિયાત મટે છે. મેથીનું 3-3 ગ્રામ ચૂર્ણ સવાર-સાંજ ગોળમાં કે પાણીમાં મેળવીને લેવાથી કબજિયાત મટે છે. મેથીનાં કુમળાં પાનનું શાક બનાવીને ખાવાથી કબજિયાત મટે છે.