સર્પગંધા એ આયુર્વેદિક છોડ છે. આ છોડ ભારત સહિત વિશ્વના બીજા ઘણા દેશોમાં જોવા મળે છે. અંગ્રેજીમાં તેને સર્પેન્ટીન અને સ્નેક રૂટ કહેવામાં આવે છે. તેના પાન લીલા રંગના અને ફૂલ સફેદ રંગના હોય છે. જ્યારે મૂળ ભૂરા રંગના હોય છે. તેનો ઉપયોગ સાપના કરડવા માટે દવા તરીકે થાય છે. તેથી, આ છોડને સરપગંધા કહેવામાં આવે છે.
એવું કહેવામાં આવે છે કે આ છોડને ઘરે લગાવવાથી સાપ નથી આવતા. તેમાં ઔષધીય ગુણધર્મો છે, જે અનેક રોગોમાં ફાયદાકારક છે. તેનો ઉપયોગ અનિદ્રા, ઉન્માદ અને તાણમાં રાહત આપે છે. એ હાઈ બ્લડ પ્રેશર માટેનો ઉપચાર છે. પાંદડાઓનો રસ આંખની રોશની વધારવામાં પણ મદદગાર છે. જો તમને સરપગંધા વિશે ખબર નથી, તો ચાલો આપણે તેના ફાયદાઓ જાણીએ-
આમાં આલ્કલોઇડ્સ જોવા મળે છે, જેના કારણે પેટની વિકૃતિઓ સેવનથી દૂર થાય છે. આ માટે દરરોજ પાણી સાથે સરપગંધાનો પાઉડર લો. તેના ઉપયોગથી કબજિયાત, અપચો અને પેટના કૃમિ દૂર થાય છે. સેરોટોનિન સર્પાગંધામાં જોવા મળે છે, જેનું કામ મગજના કોષો વચ્ચે સંદેશા પહોંચાડવાનું છે. તે સારી રીતે સૂવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે તમે સર્પગંધાનું સેવન કરો છો, ત્યારે આ સંદેશા મગજમાં પહોંચાડવામાં આવે છે, જે અનિદ્રાની ફરિયાદોથી રાહત આપે છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, સર્પગંધા માં મળી આવતું સેરોટોનિન અનિદ્રાને દૂર કરે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે સર્પગંધાના અર્કનો રસ પીવાથી તાણમાંથી મુક્તિ મળે છે. જો કે, લેતા પહેલા ડોકટરની સલાહ લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. તેમાં એન્ટીઓકિસડન્ટ ગુણ હોય છે, જે તાણ અને હતાશામાં ફાયદાકારક છે.
શરીરમાં બ્લડ પ્રેશર વધવાના કારણે ઘણી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશરના કિસ્સામાં, સર્પગંધાનું સેવન તેને સંતુલિત કરવાનું કામ કરી શકે છે. આ માટે, તેમાં જોવા મળતા આલ્કલોઇડ્સ બ્લડ પ્રેશરનું સ્તર ઘટાડવામાં મદદરૂપ થઇ શકે છે. સર્પગંધા લેવાથી માસિક સ્રાવની પીડા ઓછી થઈ શકે છે. સર્પગંધામાં મળતા આલ્કલોઇડ્સમાં આનલજેસિક ગુણધર્મો હોય છે, જે માસિક સ્રાવ દરમિયાન પીડા ઘટાડે છે.
સર્પગંધાના ઔષધીય ગુણધર્મોને કારણે, તે ખાંસીના ઘરેલું ઉપાયોમાં પણ વાપરી શકાય છે. એલર્જીને કારણે ઉધરસની સમસ્યા થઈ શકે છે. એન્ટી-માઇક્રોબાયલ તેને દૂર કરવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. એન્ટિ-માઇક્રોબાયલ ગુણધર્મો સર્પગંધામાં જોવા મળે છે.
ભારતમાં જંતુના કરડવા પર પણ ઔષધિઓ નો ઉપયોગ થાય છે. આ ઔષધિઓમાં સરપગંધાનો પણ સમાવેશ થાય છે. તેમાં જંતુનાશક ગુણધર્મો જોવા મળે છે, જેને લીધે જંતુના કરડવાથી થતી સમસ્યાને પહોંચી વળવા માટે સાપના ડંખના ફાયદાઓ માં વાપરી શકાય છે.
ઘણી વખત સાપના ડંખ પર તાત્કાલિક તબીબી સારવાર આપવી મુશ્કેલ બને છે. આવી સ્થિતિમાં જીવ જોખમમાં મુકી શકાય છે. આ સ્થિતિમાં, સાપના કરડવાથી ઘરેલું સર્પગંધા નો ઉપયોગ કરી શકાય છે. આ સાપના ઝેર ની અસરોને ઘટાડવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
વડીલો કહે છે કે ચિંતા એ ચિતા સમાન છે. જો તમે ચિંતામાંથી મુક્તિ મેળવવા માંગતા હો, તો સર્પગંધાનો ઉપયોગ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. એક સંશોધન મુજબ, એન્ટીઓકિસડન્ટોની અસરોથી ચિંતા દૂર કરવામાં મદદ મળી શકે છે. સરપગંધા માં એન્ટીઓકિસડન્ટો પુષ્કળ પ્રમાણમાં મળી આવે છે. તેથી, સર્પગંધાનો ઉપયોગ કરીને અસ્વસ્થતાને મૂળમાંથી દૂર કરી શકાય છે.
તાવ ઘટાડવા માટે વિવિધ પ્રકારની દવાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, પરંતુ સર્પગંધાને તાવની દવા તરીકે પણ વાપરી શકાય છે. તેમાં એલ્કલોઇડ્સ હોય છે, જે દવા તરીકે સેવા આપી શકે છે. તેથી, એવું કહી શકાય કે સર્પગંધા ના ઉપયોગથી તાવ ઓછો કરી શકાય છે.
ઘણા માને છે કે કોલેરા દૂષિત પાણી અને આહારના સેવનથી થાય છે, પરંતુ તે બેક્ટેરિયાથી પણ થઈ શકે છે. તેથી, એન્ટિ-માઇક્રોબાયલ સમૃદ્ધ ખોરાક ના સેવન દ્વારા કોલેરાની સમસ્યાને દૂર કરી શકાય છે. સર્પગંધાના ઔષધીય ગુણધર્મોમાં એન્ટી-માઇક્રોબાયલ પણ શામેલ છે.
મિત્રો, આવીજ સ્વાસ્થ્ય અને આયુર્વેદ ઉપચાર વિશે માહિતી મેળવવા માટે નીચેનું લાઇક બટન દબાવી લાઈક કરો જેથી દરેક જીવન જરૂરી અને કામ ની માહિતી તમને દરરોજ મળી શકે છે, તમારો દિવસ સારો જાય, આભાર.