પીપળાનું વૃક્ષ એક માત્ર એવું વૃક્ષ છે જે 24 કલાક ઓક્સીજન આપે છે અને આપણે જીવતા રેહવા માટે ઓક્સિજન લેવો ખૂબ જ જરૂરી છે.પીપળાના પાન સ્વાસ્થ્ય માટે લાભદાયી છે.આયુર્વેદ અનુસાર પીપળાના વૃક્ષ નો દરેક ભાગ ઔષધીય ગુણધર્મોથી સમૃદ્ધ છે.તેનો ઉપયોગ પ્રાચીન સમયથી ઘણા રોગોને દૂર કરવા માટે થાય છે.કારણ કે પ્રાચીન સમયમાં ઋષિ મુનિઓ પીપળાના વૃક્ષ નીચે ધ્યાનમાં બેસતા હતા.આ ઉપરાંત,ગૌતમ બુદ્ધને પીપળાના વૃક્ષ નીચે બેસી ને જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું હતું.
પીપલના ઝાડમાં તેના પાંદડાઓમાં ગ્લુકોઝ મેનો અને ફર્નોલિક તત્વો હોય છે, અને પીપલના ઝાડની છાલ વિટામિન કે, ફાયટોસ્ટેરોલિન અને કેનન જેવા વિપુલ પ્રમાણમાં હોય છે, જે નપુંસકતા, અસ્થમાની ત્વચા જેવા ઘણા રોગોને દૂર કરે છે.ગેસની કબજિયાત જેવી પેટની સમસ્યાઓ વગેરે મૂળમાંથી દૂર થાય છે.
આયુર્વેદ પ્રમાણે પીપળો તૂરો અને મધુર, શીતળ, ભારે, કફ અને પિત્તશામક, વર્ણ સુધારનાર, સોજો ઉતારનાર, પીડાશામક તથા રક્ત શુદ્ધિકર છે. તેના પાકા ફળ હૃદય માટે હિતકારી, શીતળ, કફ-પિત્તનાશક, બળતરા, ઊલટી અને અરુચિ મટાડનાર છે.તેની લાખ કડવી, તૂરી, બળકર, પચવામાં હળવી, ફ્રેકચરને જોડનાર, રંગ સુધારનાર, શીતળ તથા કફ, પિત્ત, શોષ, ઉધરસ, રક્તસ્ત્રાવ છાતીમાંથી લોહી પડવું, દમ, રક્તનાં રોગો અને બળતરાને મટાડે છે.
જ્યારે લોહી શુદ્ધ ના હોય ત્યારે ચહેરા પર ડાઘ દેખાવા લાગે છે. જો તમારું પણ લોહી શુદ્ધ નથી તો તમારે રોજ સવારે પીપળાના પાન ચાવવા. આ પાન ચાવવાથી લોહી સાફ થશે. તમે પાન ચાવવાને બદલે તમે તેનો રસ પણ પી શકો છો. જો તમે તમારા દાંતને તંદુરસ્ત અને સફેદ રાખવા માંગો છો, તો તે માટે તમે તમારા દાંત સાફ કરવા માટે પીપળાના દાતણનો ઉપયોગ કરો.જો તમે પીપળાના દાતણથી તમારા દાંતને સાફ કરો છો તો તેનાથી તમારા દાંતની પીડા દૂર થશે. તમે આ માટે 10 ગ્રામ પીપળાની છાલ અને 2 ગ્રામ કાળા મરીને પીસી ને દાંત માટેનું મંજન બનાવી શકો છો.જો તમે તેનો ઉપયોગ કરો છો, તો તમને દાંતની સમસ્યાઓથી રાહત મળશે.
લોકો તેમના જીવનમાં એટલા વ્યસ્ત થઈ ગયા છે કે પરંતુ તેઓ યોગ્ય રીતે ધ્યાન આપી શકતા નથી, જેના કારણે તેમને પેટની સમસ્યાઓ જેવી કે કબજિયાતની એસિડિટી અને પીડાનો સામનો કરવો પડે છે, તે આજકાલ એક સામાન્ય સમસ્યા બની ગઈ છે, જો તમને પણ આવી જ કોઈ સમસ્યાથી પરેશાન કરવામાં આવે છે, તો તમે તેના માટે પીપલનો ઉપયોગ કરી શકો છો.પાનને પીસી લો અને તેનો ગોળ સાથે દિવસમાં ત્રણથી ચાર વખત સેવન કરો, આ તમારી પીડા મૂળમાંથી દૂર કરશે.
હૃદય સંબંધિત બીમારીઓથી દૂર રહેવા ઇચ્છતા હોવ તો તમે પીપળાના 15 તાજા લીલાં પાંદડા સારી રીતે ગ્લાસમાં ઉકાળો.ત્યાં સુધી ઉકાળો જ્યાં સુધી તે અડધા ના રહી જાય તેના પછી ઠંડુ કરી ને ગાળી લો.આ કાઢાને દિવસ માં 3 વાર પીવો.જો તમે આવું કરો છો તો હૃદય સંબંધિત રોગોનું જોખમ ઘટે છે.
મોસમના પરિવર્તન થી થતી શરદી ઉધરસને દૂર કરવા માટે પીપળાના પાન ખૂબ ફાયદાકારક છે. આ માટે પીપળાના 5 પાનને દૂધ સાથે ઉકાળી લો.હવે તેમાં ખાંડ ઉમેરીને સવાર- સાંજ પીવાથી રાહત મળે છે. અસ્થમાની સમસ્યાઓ ધરાવતા લોકો માટે પીપળા નું વૃક્ષ એ અચૂક ઔષધિ છે.આ માટે,પીપળાની છાલનો અંદરનો ભાગ બહાર કાઢી ને તેને સૂકવવું પછી તે સુકાઈ ગયા બાદ તેનું ચૂર્ણ બનાવો અને આ ચૂર્ણને પાણી સાથે અસ્થમા ધરાવતા વ્યક્તિઓ એ પીવાથી ખૂબ લાભ થશે.
જે લોકો ને આંખમાંથી લોહી નીકળવાની સમસ્યા હોય તે લોકો પીપળાના કાચા પાન તોડી લે અને તેનો રસ કાઢી ને તેના અમુક બુંદ નાક માં નાખવાથી આ સમસ્યામાં રાહત મળે છે. ખંજવાળ થતી હોય તો પીપળાના પાનની પેસ્ટ લગાવો. પીપળાના પાનની પેસ્ટ લગાવવાથી રાહત મળશે. પીપળાના પાનને ગ્રાઇન્ડ કરો. પછી તેમાં સરસવનું તેલ નાખો. આ પેસ્ટને ખંજવાળવાળા ભાગ પર પાંચ મિનિટ માટે લગાવો. દિવસમાં ત્રણ વખત આ પેસ્ટ લગાવવાથી રાહત મળશે.
જો કોઈ ચિકિત્સક સમયસર હાજર ન હોય ત્યારે કોઈ ઝેરી પ્રાણી કરડી જાય છે, ત્યારે પીપળાના પાનનો રસ થોડા સમય પછી પીવડાવવામાં આવે છે, ત્યારે ઝેરની અસર ઓછી થવા લાગે છે.જો શરીરના કોઈપણ ભાગમાં ઘા છે, તો પીપલના પાંદડાની ગરમ પેસ્ટ લગાવવાથી ઘા સુકાઈ જાય છે. આ સિવાય આ પેસ્ટનો રોજ ઉપયોગ કરવાથી અને પીપળાની છાલ લગાવવાથી ઘા ઝડપથી મટાડે છે અને બળતરા પણ થતી નથી.
પીપળો એન્ટીઓકિસડન્ટોથી ભરપુર હોય છે, તેના નરમ પાન ચાવવાથી તાણ ઓછું થાય છે, અને વૃદ્ધાવસ્થાની અસર પણ ઓછી થાય છે. નાકમાંથી લોહી નીકળતું હોય તો, પીપળાના તાજા પાંદડા તોડીને તેમાંથી રસ કાઢીને નાકમાં નાખવું ખૂબ ફાયદાકારક છે. આ સિવાય તેના પાંદડાને મસળીને સૂંઘવાથી નાકશેરી માં પણ રાહત મળે છે.